Liggend op de vloer strekt Clara haar hand naar de schuif die het luik stevig gesloten houdt. Haar afgekolfde borsten zijn in de afgelopen uren volgelopen, en platgedrukt tegen de vloerplanken laten ze haar er pijnlijk aan herinneren dat Benjamin haar nodig heeft. Ik kom eraan, denkt ze in gedachten. Met al haar kracht schuift ze de verroeste grendel naar achteren en trekt ze aan de hendel om het luik te openen. Piepend haalt ze het luik omhoog. 
'Emma?' roept ze naar het donkere gat. 'Benjamin? Ik ben het. Clara.' 
De geur die ze al die jaren heeft geprobeerd te vergeten walmt omhoog uit de donkere diepte die ze heeft geopend. De misselijkmakende combinatie van schimmel, urine, poep en paraffine verscheurt het dunne vlies dat haar onderbewustzijn bedekt. Herinneringen, beelden, geluiden en gevoelens die ze zorgvuldig had weggestopt om ze nooit meer te vinden, schieten als vuurpijlen omhoog en bombarderen haar in een eindeloze stroom. 
Met trillende handen en knikkende knieën laat Clara zich zakken in de aarde waar ze nooit meer naar terug had willen keren. Via de ladder daalt ze af het donker in, waar ze wordt omsloten door de ondoordringbare lucht van pijn en verdriet. 
'Emma?' herhaalt ze schril. Haar eigen stem klinkt dof. Het botst tegen de wanden die ze niet kan zien, maar waarvan ze het bestaan maar al te goed weet. 
'Zijn ze daar, Jasmijn?' hoort ze Renkens zeggen. 
Maar ze kan niet antwoorden. Het voelt of al haar organen in een vacuüm worden gezogen, door haar keel naar buiten worden getrokken en ze binnenstebuiten wordt gekeerd. 
Dit is de plek waar je bent als je er niet bent. Als de aarde je heeft verzwolgen en verbannen naar het niets. Hier had Oscar haar naartoe gebracht, toen ze nog Jasmijn was, op de dag dat ze in zijn bus was gekropen om een puppy uit te zoeken. 
Ze stapt van de laatste sport van de ladder. Haar voeten raken de grond van de plek waar ze zolang is geweest. Hier had ze gevochten voor haar leven, gegild, gekrijst, met haar nagels gekrast over de muren in een poging om zich uit te graven. Hier had ze gesmeekt en gejammerd, gedroomd, gehuild en gehoopt. Hier bestond geen verschil tussen dag of nacht. Alles smolt hier samen tot oneindigheid. Opgekruld tot een balletje huilde ze zichzelf op het beschimmelde matras in de hoek van de ruimte in slaap om zich vrij te dromen uit de gevangenis van het donker. 
Lang duwde ze Oscar van zich af, verzette ze zich tegen zijn aanrakingen en vocht ze terug als hij haar pijn deed. Maar het donker kneedde haar. Het stripte haar van alles wie ze was. Hier had ze geen naam, geen moeder, geen familie, geen leven. Hier was ze geen kind. Zelfs geen mens. Hier werd ze onderdeel van de aarde. Eén met het donker, terwijl haar ledematen langer werden, haar lichaam vrouwelijker en ze zich niet meer opkrulde als ze op het matras lag. Ze huilde zichzelf niet meer in slaap. Ze begon uit te zien naar Oscars bezoek als hij de aarde opende voor haar. Het geluid van de schuif en het piepende luik betekende verstilling van honger, eenzaamheid en donker. Met een brandende kaars in een kaarsenhouder, een bord met warm eten en een kan water daalde Oscar af naar haar diepte. Hij bracht licht, en zijn lichaam was warm. 
'Jij wordt Clara,' fluisterde hij in haar oor, bij ieder bezoek opnieuw. 'En als je er klaar voor bent, mag je met mij mee.' 
'Waar naartoe?' vroeg ze verlangend, met haar hoofd op zijn bezwete blote borst, zijn vingers strelend over haar arm. Het licht van de kaars danste over de muren van de ondergrondse ruimte. Wat moest ze doen om er klaar voor te zijn om met hem mee te mogen gaan, vroeg ze zich af. Ze deed immers al alles wat hij vroeg. 
'Naar huis,' zei hij zacht. 
Huis? Ze kon er zich geen voorstelling van maken. De oneindigheid had haar herinneringen aan een leven voor het donker opgelost. Er was niets meer dan dit. En toch bracht het idee om met Oscar mee te gaan hoop.

De keer daarop had hij ondergoed voor haar meegenomen en een jurk. Hij had haar een emmer met warm water, een washand, een blok zeep en een handdoek gegeven. En toen ze schoon en aangekleed was, ging hij naast de ladder staan en hielp hij haar omhoog. De eerste keren wist ze niet wat ze meemaakte toen ze de wereld boven ontmoette. Ze had geen woorden voor wat ze zag. De ruimte boven de aarde was te hoog, te groot, te kleurrijk, te fel en te hard. Maar naarmate hij haar vaker meenam naar boven, begon ze ernaar te verlangen als ze in het donker in de aarde zat. Ze stond al klaar bij de trap als ze zijn voetstappen hoorde in de buurt van het luik. De tijd die ze boven met elkaar doorbrachten, in de schuur als het regende of sneeuwde, of liggend op een kleed tussen het groen als het warm was en de zon scheen, werd langer en langer. Steeds meer begon ze op te zien tegen het moment waarop ze weer terug moest keren in het luik in de aarde. 
'Wat moet ik doen om met je mee te mogen?' vroeg ze Oscar op een dag, vlak voor hij het luik sloot. 
'Clara zijn,' antwoordde hij. 
'Maar ik ben Clara.' 
Oscar schudde zijn hoofd. 
'Mijn Clara,' zei hij met zijn hoofd boven het gat waar ze onder stond. 
'Ik ben jouw Clara,' zei ze verbaasd. Er was niemand anders om van te zijn. 
'Als je mijn Clara bent, hoor je alles te doen wat mijn Clara doet.' 
'Ik doe alles,' zei ze schouderophalend. 
'Je zult onderdanig moeten zijn en dienen. En je mag niet spreken zolang jou niets wordt gevraagd.' 
'Natuurlijk, dat beloof ik.' 
'Als je daartoe bereid bent, kan ik je meenemen naar mijn huis, waar je als dienstbode je werk zult doen.' 
Clara's hart maakte een sprongetje bij de gedachte dat ze onderdeel zou worden van Oscars leven. Dan hoefde ze niet meer onder de grond. 
'Maar...' Ferm hief Oscar zijn vinger in de lucht. Haar opgewekte gevoel kromp ineen.
'Tot je hebt bewezen een echte Clara te zijn, breng je de nachten nog hier door. Met het luik dicht.' 
Snel herstelde ze zich. Ze zou hem laten zien dat ze een echte Clara was. Hoe sneller hij dat zou inzien, hoe sneller ze deze plek kon vergeten. 
'En bij iedere vorm van ongehoorzaamheid ga je terug. Begrepen,' zei hij met toegeknepen ogen die de aanwezigheid van het beest in hem verraadde.
Diep haalde ze adem. Ze haalde het wel uit haar hoofd om ongehoorzaam te zijn. Ze had er alles voor over om zo min mogelijk tijd in het donker door te brengen. Een leven in het zonlicht, wat kon ze zich nog meer wensen? Ze glimlachte van oor tot oor bij de gedachte en knikte naar hem. 
'Begrepen.'